Het Begint met Taal-ambassadeur Abdelkader Benali werd in 1975 geboren in Marokko en is intussen een van de bekendste auteurs van Nederland. Hij schrijft romans, verhalen, poëzie, toneel en journalistiek werk. Als vierjarige kwam hij met zijn ouders naar Rotterdam. Op de mislezingen die hij ervoer tijdens het leren van de Nederlandse taal, kijkt hij vooral met vrolijkheid terug. “De tekst ‘belegde broodjes’ werd in mijn hoofd ‘belegerde broodjes’ en dat zag ik ook écht voor me.”
Op de lagere school in Rotterdam waren er altijd wel boeken in zijn buurt; in het klaslokaal, op de gang. Benali: “Dat vond ik fijn want ik kon me dan terugtrekken in een boek. We hadden ook een schoolbibliotheek. En ik kreeg boeken mee van mijn meester in groep zes of zeven. Ik voelde me een koning!”
Woorden bij de plaatjes
“Ik was in den beginne vooral gefascineerd door plaatjes. Gaandeweg raakte ik gefascineerd door de woorden bij de plaatjes en toen ik erachter kwam dat die woorden de beelden in het hoofd maakten waardoor ik het zonder de beelden stellen kon, opende dat enorme mogelijkheden. De fascinatie groeide verder. Ik vond het leuk om met de mogelijkheden van taal te spelen. Hield ervan voorgelezen te worden, maar vond het nog leuker om zélf voor te lezen, de woorden uit te spreken.”
“Als kind hield ik ervan met de mogelijkheden van taal te spelen”
Marge voor vergissing
Benali heeft veel herinneringen aan zijn eerste kennismakingen met de Nederlandse taal. Vooral de ‘mislezingen’ zijn hem bijgebleven. “Daar heb ik er heel wat van verzameld in de loop der jaren. Misschien is het wel een lichte vorm van dyslexie of is het iets wat we allemaal met ons meedragen: dat we niet lezen wat er staat. Ons brein werkt nou eenmaal niet als een computer en dat maakt het alleen maar leuker. Er zal altijd marge voor vergissing zijn.”
Beleg
“Een voorbeeld. In onze straat was een snackbar. Ik had een strip van Suske en Wiske gelezen en dat ging over het beleg van Antwerpen. Op het reclamebord van de snackbar stond: ‘Hier, lekkere belegde broodjes’. Ik maakte van ‘belegde’ ‘belegerde’. En stelde me al die belegerde broodjes voor.”
De flavours van een taal
Benali is inmiddels een gelouterd auteur. De rol die taal in zijn leven speelt is logischerwijs alleen nog maar groter geworden. “Ik vier de taal in mijn werk. Ik leef ervan en gebruik woord in alle vormen; in schrift, in het theater, als taalsmid. Voor mij is taal het mooist wanneer inhoud en vorm met elkaar samenhangen. Ik houd van taal zoals iemand van eten houdt: ik houd van de smaak van taal, de textuur van taal, de flavours van een taal. Soms is taal een vette hamburger, soms een vijfgangendiner met koffie na. Dat ik taal vergelijk met voedsel is omdat het voor mij iets alledaags is, iets natuurlijks.”
“Soms is taal een vette hamburger, soms een vijfgangendiner met koffie na”
Taalcoach als gids
“Als kind van laaggeletterden weet ik dat burgerschap begint met taalbeheersing. Ik ben verrast dat het leren van de taal aan nog meer urgentie heeft gewonnen. Ben er ook blij om. Taal is zo ontzettend belangrijk voor iedereen die mee wil doen in de samenleving. Taalcoaches spelen daarbij een belangrijke rol; zij kunnen de liefde voor de taal overbrengen. Voor mij is dat fundamenteel. Een taalcoach kan een taalleerder op een ongedwongen manier helpen een relatie aan te knopen met een taal. Een taalcoach is dan je gids, die je op jouw eigen tempo begeleidt.”
Op je gemak in een taal
“Op dezelfde informele manier heb ik goed Marokkaans leren praten – mijn moedertaal is het Tamazight. Door in Marokko op te trekken met goede vrienden en door in hun gezelschap gebroken Marokkaans te praten, begon ik me steeds beter op mijn gemak te voelen in deze taal. Mijn vrienden waren heel tolerant en begrepen toch wel wat ik bedoelde als ik niet de juiste woorden gebruikte. Daardoor kon ik leren. Als iemand je steeds corrigeert, afkeurt of tegenhoudt, schiet leren niet op.”
Dit verhaal is geschreven door Lotte de Wit in 2020.