Het leek haar boeiend om met een vrouw uit een andere cultuur op te trekken. En ze was al een tijdlang nieuwsgierig naar de Vrouwen Taalgroep Zeist (VTZ), die al 45 jaar bestaat. Maar als architectuurhistoricus kwam ze daar tot haar pensioen niet aan toe. Nu is Arien Heering taalvrijwilliger in Zeist. Een nieuwe wereld ging voor haar open toen ze begon met taalcoaching met Suji uit Sri Lanka. Daarna volgde een coachingstraject met de Marokkaanse Farida. En boeiend, dát bleek het inderdaad!
“In Zeist kunnen nieuwkomers zich aanmelden om te oefenen met de Nederlandse taal. Dat geldt ook voor mensen die een inburgeringscursus hebben afgerond, zoals Suji. Het ontbrak Suji aan moed om haar Nederlands uit te proberen. Werkte het in de praktijk wel zoals ze dat op de cursus had geleerd? Suji wilde in allerlei uiteenlopende situaties haar nieuwe taal uitproberen. Ze wilde graag wekelijks anderhalf uur ondersteuning van een Nederlandse vrouw. Van de coördinator kocht ze een leskaart met vijftien lessen voor vijftig cent per les. Het lesdoel bleek aan te sluiten bij haar persoonlijke doel: haar taalvaardigheid vergroten en zo beter aan een baan kunnen komen.”
Samen oefenen
“Zo begon een reeks van wekelijkse ontmoetingen bij Suji thuis. Samen oefenden we met het lezen en schrijven van teksten. Allerlei thema’s kwamen aan bod: naar de dokter gaan, gezond eten, de kringloopwinkel, de voedselbank en werk zoeken. Ik maakte Suji wegwijs bij het invullen van formulieren, het gebruik van Digi-d en andere computerhandelingen waarbij de Nederlandse taal een rol speelt. Inmiddels werkt Suji bij een Utrechtse bank. We hebben nog altijd contact met elkaar via berichtjes.”
Praten over dagelijks leven
“Ik kreeg de smaak van taalcoaching te pakken en startte nog een traject met een nieuwkomer: Farida uit Marokko. Samen vierden we de geboorte van mijn kleindochter. Toen Farida’s tienerdochter thuiskwam, zag zij ons aan de beschuit met muisjes en maakte direct rechtsomkeert. Bij de bakker haalde ze roze tompoezen. De geboorte van een kleindochter moesten we wel even royaler vieren, want wat zijn nou beschuiten in de ogen van een gastvrije Marokkaanse familie? Hilarisch was dat, en ook heel lief natuurlijk. Aan het toelichten van de traditie van geboortemuisjes kwam ik niet eens toe. Dat gaat veel te diep voor zo’n les. We praten over het dagelijks leven, maar vooral praktijkgericht.”
Zelfredzamer
“Farida had als doel om onafhankelijker te worden van haar dochters. Maar met ruim tien jaar ervaring als schoonmaakster in een verzorgingshuis kwam ze bijna niet in contact met Nederlanders. Ook bij de keukendienst waar ze later terechtkwam, was haar beperkte woordenschat genoeg voor routinehandelingen. En thuis wilde ze ook wel eens post afhandelen zonder hulp van haar dochter… Ik probeerde haar zelfredzamer te maken door samen de taal te oefenen. Het materiaal op de website van Het Begint met Taal en in de leskast van de VTZ kwam daarbij goed van pas. Vooral het oefenboek ‘Beter Lezen’ en de reeks ‘Succes!’ sluiten door de thematische opzet goed aan bij de Nederlandse samenleving. Het thema ‘Bibliotheek’ maakten we meteen praktisch; ik haalde folders en bestudeerde de icoontjes voor de verschillende soorten boeken in de bieb. Voor Farida was het lastig toen ze nog middenin het aanleren van een hele nieuwe cultuur zat. Maar tijdens het bezoek ontdekte ik dat ze het liefst over Nederland leest of romans leest, of ‘liefdesgeschiedenis’ in Farida’s woorden. De bibliotheek helpt de barrière zo klein mogelijk te maken. Nieuwkomers krijgen een gratis lidmaatschap en er staat een selectie met geschikte romans klaar, bijvoorbeeld van Kader Abdolah over zijn eigen ervaringen als nieuwkomer.”
Energie
“Het valt voor Farida niet mee om naast haar baan als schoonmaakster energie te vinden voor Nederlandse lessen en taalcoaching. Het is een vicieuze cirkel waar taalvaardigheid voor doorbraken zou kunnen zorgen. Want als Farida bij thuiskomst post aantreft die ze niet begrijpt, zuigt dat voorlopig nog veel teveel energie. Energie die ze beter kan gebruiken om het probleem aan te pakken en met taalvaardigheden sociaal zelfredzaam te worden. Het plezier dat het geeft om je eigen post te beantwoorden geeft energie.”
“Op een dag kwam Farida’s man thuis tijdens onze afspraak. Hij keek hoe wij oefenden en ik wist al snel: ik had de test doorstaan. Ook al sprak hij nauwelijks Nederlands, de sfeer was goed. De schaamte over de beperkte communicatie was op de achtergrond geraakt, er was een nieuw begin van vertrouwen. Dat maakt het boeiend, dat wederzijdse vertrouwen en die uitwisseling over muren heen.”
Dit verhaal is geschreven door Claertje Frieke -Kappers in 2019. De foto is gemaakt door Robert van Walsem.