Het kan zijn dat je als vrijwilliger iemand gaat begeleiden die nog niet of nauwelijks Nederlands spreekt. Soms gaat de nieuwkomer, zoals een vluchteling, arbeidsmigrant of laaggeletterde, naar een taalschool en volgt hij of zij daar onderwijs. Maar dat is niet altijd het geval, bijvoorbeeld omdat hij of zij dat niet wil, nog in de asielprocedure zit of het niet kan betalen. Als taalvrijwilliger kun je ook dan iemand heel goed begeleiden met de eerste stappen in het Nederlands. Wij hebben 6 tips voor je op een rijtje gezet!
1. Adviseer om ook naar een taalschool te gaan
Als het voor je nieuwkomer haalbaar is, adviseer hem of haar dan om formeel onderwijs te volgen. De combinatie van taalonderwijs en veel oefenen in de praktijk met een taalcoach geeft het meeste rendement. Zeker als mensen inburgeringsplichtig zijn, is dat echt het verstandigste. De kans op het behalen van het inburgeringsexamen is dan het grootst. Je kunt op www.inburgeren.nl. zien wie inburgeringsplichtig zijn en wat de exacte regels zijn. Sommige gemeenten betalen taallessen; je kunt navragen hoe dat in jouw gemeente in zijn werk gaat. Op www.zoekinburgerschool.nl vind je alle taalscholen met een keurmerk.
2. Maak contact en gebruik situaties uit het dagelijks leven
Zorg dat je deelnemers het prettig vinden om met jou te oefenen en zin hebben om zich te uiten. Ga met handen en voeten met elkaar in gesprek en gebruik van alles uit jullie dagelijkse omgeving om taal aan te reiken. Dat kan ook met foto’s: praat dan samen over de situaties op de foto, beeld situaties uit en benoem wat je ziet en doet. Nog een idee: maak foto’s van jezelf op verschillende plekken en deel die met een spraakbericht erbij. Wat ook goed werkt is TPR, Total physical response. Je zegt iets, benoemt wat je doet en geeft een opdracht om jou na te doen, antwoord te geven of na te zeggen. Op YouTube kun je voorbeelden vinden, via Woord voor Woord. Dit lijkt allemaal een beetje op hoe kinderen hun moedertaal leren: ze horen en zien van alles, maken van alles mee en horen de taal die daarbij hoort.
3. Laat veel luisteren
Bedenk dat je een taal leert met het oor, niet met het oog … En: alleen luisteren is ook leren. Voor je iets kunt zeggen in een nieuwe taal, moet je het eerst gehoord hebben. Je begrijpt ook altijd meer dan je zelf kunt zeggen. Dus als je zelf veel praat of als een nieuwkomer meeluistert bij een taalcafé of een groepsgesprek, leert hij of zij daar ook van. Probeer dan de context wel steeds te duiden, bijvoorbeeld door foto’s, afbeeldingen of voorwerpen te laten zien. Stimuleer je deelnemers ook om naar Nederlandse tv, radio of internet te luisteren.
4. Herhaal veel
Een nieuwe taal leren kost veel tijd; herhaling is daarom essentieel. Wist je dat je een woord in een andere taal gemiddeld 7 keer moet tegenkomen, in verschillende contexten, voordat je het onthoudt? Daarom is het zo belangrijk om een woord op allerlei verschillende manieren aan te bieden. Veel herhaling lijkt voor jou misschien saai, maar is voor je maatje heel nuttig.
5. Deel ervaringen
Laat de nieuwkomer ook zelf dingen inbrengen; dat maakt het contact interessanter en gelijkwaardiger. Bekijk bijvoorbeeld samen een leuk filmpje, recept, liedje of gedicht in de moedertaal van de nieuwkomer. Hij of zij legt jou dan eerst in zijn of haar taal uit waar het over gaat. Zo ervaar je zelf hoe moeilijk het is om in een andere taal iets te leren. Daarna kun je vragen of je maatje in zo goed mogelijk Nederlands (en met handen en voeten …) uit wil leggen waar jullie naar kijken en dan praten jullie er samen over. Op deze manier maken jullie kennis met elkaars taal en cultuur.
6. Ga aan de slag met SpreekTaal 1
SpreekTaal 1 is oefenmateriaal speciaal ontwikkeld voor vrijwilligers die nieuwkomers begeleiden. Het bevat onder andere een grote hoeveelheid levensechte dialogen (gratis te beluisteren) met opdrachten om te oefenen met luisteren en spreken. In de handleiding achterin lees je hoe je samen met de opdrachten aan de slag kunt. Ook als de nieuwkomer weinig schoolervaring heeft of niet kan lezen of schrijven. Het staat stap voor stap beschreven: je hoeft geen ervaring te hebben. Het is voor iedereen makkelijk te gebruiken. Je kunt de dialogen ook los gebruiken en er alleen naar laten luisteren en bijvoorbeeld stukken laten nazeggen, zonder de opdrachten te doen. Het mooie van SpreekTaal: het is gebaseerd op de meest gebruikte woorden in het Nederlands. Zo leert de nieuwkomer dus meteen de taal die nodig is in het dagelijkse leven! De module ‘Praten over jezelf’ kun je hier gratis downloaden.
Dit artikel is tot stand gekomen door:
Sylvia de Groot Heupner, directeur en adviseur taalcoaching Het Begint met Taal
Carola van der Voort, expert taaldidactiek NT2 en NT1.
Dit artikel maakt deel uit van een reeks. Lees ook onze adviezen over hoe kun je bij taalcoaching met praktijkopdrachten werken, hoe oefen je de uitspraak met je nieuwkomer, het NT2-lesboek van de nieuwkomer gebruiken, voorlezen uit kinderboeken, grammatica behandelen, waarom praten bij taalcoaching beter is dan grammaticaregels leren.